venerdì 13 febbraio 2015

Lizzioni 2.2 - 'I nomi

Nnâ prima parti parramu dî nomi, 'n generali cumuni e propi. Ora parramu dû geniri.
'U geniri po' essiri masculinu o fimmininu. Nnê cosi ca vivinu e si movinu 'u geniri currispunni ô sessu (picciriddu / picciridda, (j)attu / (j)atta), 'mmeci nnê cosi ca 'un vivinu, 'u geniri è 'na cumminzioni e 'un currispunni a 'na situazzioni riali (lettu, libbru / biciretta, seggia).

Sulitamenti 'i nomi finiscinu cu 'na -a siddu su' fimminini, cu 'na -u o cu 'na -i siddu su' masculini; ô plurali di solitu finiscinu sempri câ -i. Chistu significa ca po' capitari ca cci su' nomi ca finiscinu cu avutri maneri. Siddu 'na palora finisci câ -i, e 'un sapemu si è singulari o plurali, l'articulu n' aiuta a capillu.

Geniri nnê cosi ca 'un vivinu

Nomi mobbili
Su' 'ddi nomi ca passanu dâ parti masculina a chidda fimminina canciannu 'a parti finali dâ palora:
maistru / maistra, liuni / liunissa.

Nomi 'nnipinnenti
Su' 'ddi nomi ca fannu 'u masculinu e 'u fimmininu cu du' radichi diversi:
masculu / fimmina, frati / soru, maritu / muggheri, patri / matri, jennaru / nora.

Nomi cû geniri cumuni
Su' chiddi ca ànnu sulu 'na forma pû masculinu e pû fimmininu:
niputi, farfanti, musicista, pidiatra.

Nomi cû geniri prumiscu
Certi nomi di armali ànnu 'na sula forma pi l'armalu masculu e l'armalu fimmina:
'a vurpi, l'aquila, 'a zebbra, 'a carcarazza.
Siddu vo' spicificari, si cci àvi a (j)unciri l'aggittivu masculu o fimmina:
'a vurpi masculu, 'a vurpi fimmina.

Favusu canciu di geniri

Cci sunnu certi nomi ca parinu 'a forma masculina o fimminina dâ stessa palora, quannu 'mmeci su' palori diversi. 'Stu fenomenu si chiama favusu canciu di geniri.

Palori cu radichi diversi
'Un cci trasinu nenti una cu 'n' avutra:
arcu / arca, coddu / codda, tassu / tassa

Palori câ stessa radica
Sunnu palori ca 'na vota eranu 'a stissa palora ô masculinu e ô fimmininu, e poi cû tempu 'u masculinu accuminciò a significari 'na cosa e 'u fimmininu 'n' avutra.

Palori omùgrafi
Sunnu palori ca si scrivinu â stessa manera ma vonnu diri cosi diversi.

S.
Licenza Creative Commons
Quest'opera è distribuita con Licenza Creative Commons Attribuzione - Non commerciale - Non opere derivate 4.0 Internazionale.

Nessun commento:

Posta un commento